Το Πρόγραμμα «Αρχαίοι Τόποι και Νεοελληνική Λογοτεχνία»

Τον Ιανουάριο του 2007 ξεκίνησε στο σχολείο μας η πραγματοποίηση ενός φιλόδοξου Προγράμματος ιστορικο-αρχαιολογικού και λογοτεχνικού ενδιαφέροντος, με θέμα «Αρχαίοι Τόποι (ειδικότερα: Δελφοί, Ελευσίνα, Ολυμπία) και Νεοελληνική Λογοτεχνία», το οποίο υποστήριξαν οι φιλόλογοι καθηγητές Αντ. Μαστραπάς (υπεύθυνος για το αρχαιολογικό σκέλος του προγράμματος), Χρ. Αλεξοπούλου (υπεύθυνη για τον συντονισμό και τη φιλολογική παρουσίαση της αρχαίας Ολυμπίας), Ιω. Κουραμπέα (υπεύθυνη για τον συντονισμό και τη φιλολογική παρουσίαση της αρχαίας Ελευσίνας) και Νικ. Α. Ε. Καλοσπύρος (υπεύθυνος για τον συντονισμό και τη φιλολογική παρουσίαση των Δελφών).

Στόχοι του Προγράμματος:

α) Η διεύρυνση του ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος για τους συγκεκριμένους αρχαίους τόπους (Δελφούς, Ελευσίνα και Ολυμπία) μέσ’ από τη λογοτεχνική δημιουργία,

β) Η γνωριμία με τόπους αρχαιολογικού και ιστορικού ενδιαφέροντος μες από τα έργα Νεοελλήνων λογοτεχνών,

γ) Η κατανόηση της σχέσης αρχαιολογίας και λογοτεχνικής έμπνευσης, και

δ) Η δημιουργία ειδικού λευκώματος με σχετικό περιεχόμενο (ανθολογία κειμένων και φιλολογικός υπομνηματισμός τους).

Στο Πρόγραμμα αυτό συμμετείχαν 25 μαθητές των δύο πρώτων τάξεων του Λυκείου, χωρισμένοι σε ομάδες ανάλογα με το ενδιαφέρον που εκδήλωσαν για συγκεκριμένο αρχαίο τόπο, οι οποίοι είτε στο προβλεπόμενο εβδομαδιαίο δίωρο είτε σε επιμέρους συναντήσεις με τους υπεύθυνους συντονιστές συζήτησαν λογοτεχνικά κείμενα (που ήδη συγκέντρωσαν οι υπεύθυνοι για κάθε τόπο συντονιστές) αναφερόμενα στους προαναφερθέντες αρχαίους τόπους και τα σχολίασαν βάσει ειδικού ερωτηματολογίου (όπου η έμφαση στον υφολογικό συνδυασμό αρχαιολογικών-ιστορικών πληροφοριών για τον αρχαίο τόπο και λογοτεχνικών μαρτυριών, ώστε να παρουσιαστεί τελικώς ένα λογοτεχνικό οδοιπορικό-ξενάγηση στις αρχαίες ελληνικές τοποθεσίες με βιωματικό χαρακτήρα, κατά το πρότυπο της εισαγωγής του Γ. Σμαραγδή στο βιβλίο του Γεωγραφία του Μη Ορατού (Προσωπικό Ανθολόγιο), εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1995).

Η τριμελής ομάδα των Δελφών, την οποία αποτελούσαν οι μαθήτριες του Β3 Αργυροπούλου Ειρήνη, Βούτσινου Παναγιώτα και Γλακουσάκη Στέλλα, ασχολήθηκε με τα ακόλουθα (κυρίως ποιητικά) κείμενα: 1) Κωστής Παλαμάς, «Ο Δελφικός Ύμνος», 2) Γεώργης Διλμπόης, «Δελφοί», 3) Μαντώ Κατσουλού-Ζολώτα, «Των Δελφών», 4) Κώστας Καρυωτάκης, «Δελφική Εορτή», 5) Άγγελος Σικελιανός, «Δελφικός λόγος», 6) Γιώργος Σεφέρης, «Δελφοί» [δοκίμιο], 7) Γιάννης Ρίτσος, «Δελφοί», 8) Κική Δημουλά, «Κατάλληλο έδαφος», 9) Γεωργία Αλεξίου, «Ο θείος λόγος του Λοξία», 10) Γιάννης Ανδρικόπουλος, «Νύχτωσε στους Δελφούς», 11) Κική Δημουλά, «Γάς Ομφαλός», 12) Νικηφόρος Βρεττάκος, «Επιστροφή από τους Δελφούς», [με το αναλυτικό δοκίμιο του Λουκά Κούσουλα] 13) Δημήτρης Πλάκας, «Η Σίβυλλα του Σικελιανού» [δοκίμιο], 14) Τάκης Δημόπουλος, «Οι πηγές της Δελφικής Ιδέας» [δοκίμιο].

Η εξαμελής ομάδα της Ελευσίνας, την οποία αποτελούσαν οι μαθητές και μαθήτριες του Α1 Αγγελοπούλου Μαντώ, Βολικάκης Ιωάννης, Δουμπλίδου Εμμανουέλα, Ζωντανού Βασιλική, Θεοδωράκη Καλλιόπη και Ιωάννου Στέλιος, ασχολήθηκε με τα ακόλουθα ποιητικά κείμενα: 1) Κ. Π. Καβάφης «Διακοπή», 2) Ν. Γκάτσος «Ο εφιάλτης της Περσεφόνης», 3) Ν. Εγγονόπουλος «Καφενεία και Κομήτες ύστερα από τα μεσάνυχτα», 4) Κ. Παλαμάς «Ομηρικός Ύμνος Α΄ Η Δήμητρα», 5) Κ. Παλαμάς «Ομηρικός Ύμνος Β΄ Ο Δημοφών», 6) Γ. Βασιλόπουλος «Ελευσίνια Μυστήρια», 7) Γ. Βασιλόπουλος «Περσεφόνη», 8) Άγγ. Σικελιανός «Ιερά Οδός», 9) Άγγ. Σικελιανός «Γράμματα», 10) Άγγ. Σικελιανός «Ελληνικό Νεκρόδειπνος».

Η επταμελής ομάδα της Ολυμπίας, την οποία αποτελούσαν οι μαθητές της Α΄ τάξης Διαμάντης Δημ., Κακάβας Χρ., Κιούσης Παν, και οι μαθήτριες της Β΄ Γεωργοπούλου Χριστ., Γκούγκλια Δήμ., Σπυροπούλου Πην. και Στρουμπούλη Αγγ., ασχολήθηκε με τα ακόλουθα κείμενα: 1) Αλέξ. Σούτσος «Η ιδέα της Ολυμπίας», 2) Κ. Παλαμάς «Ολυμπιακός Ύμνος», 3) Λ. Μαβίλης «Η Καλλιπάτειρα», 4) Ν. Καζαντζάκης «Ολυμπία» [πεζό, απόσπ.], 5) Τ. Δόξας «Φως της Ολυμπίας» [δύο αποσπ.], 6) Γ. Παυλόπουλος «Το άγαλμα», 7) Κ. Δημουλά «Κατωτέρα τάξις», 8) Άγγ. Σικελιανός «Αχελώος», 9) Άγγ. Σικελιανός «Παντάρκης».

Δυστυχώς, ο χρόνος δεν έφτασε για την πραγματοποίηση περισσοτέρων επισκέψεων (και στην Ολυμπία) πλην της μιας στην Ελευσίνα, που πραγματοποιήθηκε κατά την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου, ούτε για την προετοιμασία μιας σχολικής εκδήλωσης (ημερίδας) αφιερωμένης στην παρουσίαση των εργασιών των μαθητών και στην ανακοίνωση των πορισμάτων της συνεργασίας με διάφορους λογοτέχνες και φιλόλογους ερευνητές του αντικειμένου. Παρήγορη υπήρξε ωστόσο η συμμετοχή των παιδιών και η συγκέντρωση του πλούσιου υλικού, το οποίο ευελπιστούμε ότι θα εκδοθεί σε φροντισμένο τόμο στο εγγύς μέλλον και εφ’ όσον εξευρεθούν οι αναγκαίοι οικονομικοί πόροι για την έκδοση. Στους μαθητές και στις μαθήτριες που συνετέλεσαν στην πρόοδο του Προγράμματος αξίζουν συγχαρητήρια, καθώς απέδειξαν ότι συγκαταλέγονται στη λαμπρή υποθήκη του σχολείου μας.

Νικόλαος Α. Ε. Καλοσπύρος,

Φιλόλογος