Ομάδα Φυσικής

Συνήθως ο καθηγητής δοκιμάζει νέες τεχνικές διδακτικής στην ίδια του την τάξη, επιβαρύνοντάς την με περισσότερη δουλειά. Όμως, όπως συμβαίνει με όλους τους πειραματισμούς, τις περισσότερες φορές προκαλεί σύγχυση και σπάνια επιτυγχάνει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Αν και πάντα οι προθέσεις είναι καλές, δε μπορείς και δεν πρέπει να υποβάλλεις τους μαθητές σου σε συνεχείς πειραματισμούς.

Σκέφτηκα λοιπόν, ότι ένα σύνολο μαθητών που θα ήθελε να ενασχοληθεί με θέματα Φυσικής θα μπορούσε να βοηθήσει (εμμέσως) και προς την εφαρμογή νέων τεχνικών και τεχνολογιών. Αν εξαιρέσουμε τους μαθητές της Γ΄ Λυκείου, που έχουν επιβαρυμένο πρόγραμμα με τις πανελλαδικές εξετάσεις, οι μαθητές της Α΄ και Β΄ Λυκείου είναι ένα ικανοποιητικό πλήθος 220 μαθητών στο οποίο περιμένεις να υπάρχουν είκοσι διαθέσιμοι μαθητές που να έχουν αυξημένο ενδιαφέρον για τη Φυσική.

Μια δυσκολία που έπρεπε να ξεπεραστεί ήταν το ωρολόγιο πρόγραμμα λειτουργίας του Λυκείου. Αν και μερικοί μαθητές επιδεικνύουν αστείρευτο ζήλο και ίσως να θέλουν και μερικές φορές να μπορούν να μένουν στο σχολείο πέραν του κανονικού ωραρίου, το κουραστικό εβδομαδιαίο 34ωρο και οι πιέσεις που δέχονται από (όλων των ειδών) τα φροντιστήρια επέβαλε μονοσήμαντα τη δέσμευση στο ωρολόγιο πρόγραμμα του Λυκείου της 7^ης ώρας της Παρασκευής (13:10 με 13:40 μ.μ.) ως ώρα προγραμμάτων και επομένως και ώρα (ημίωρη!!!) της Ομάδας Φυσικής, πράγμα που έγινε με τη συναίνεση του Συλλόγου Καθηγητών.

Τελικά, η Ομάδα Φυσικής ξεκίνησε με ένα ανομοιογενές σύνολο περίπου 20 μαθητών (10 μαθητές της Β΄ Λυκείου και 10 μαθητές της Α΄ Λυκείου).

Το Εργαστήριο Φυσικής του Λυκείου Αναβρύτων, λόγω της ιστορίας του, έχει την τύχη να διαθέτει εργαστηριακά όργανα εξαιρετικής ποιότητας (της γερμανικής Phywe) από παλαιότερες παραλαβές. Οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν και να πειραματιστούν με τέτοια όργανα.

Τα δύο τελευταία χρόνια, αφιέρωσα πολύ χρόνο για να δημιουργήσω μεγάλες συλλογές από ηλεκτρονικό οπτικο-ακουστικό υλικό, όπως: την αγγλική σειρά του BBC Horizon, την αμερικανική σειρά διδασκαλιών “The Teaching Company”, τη σειρά εισαγωγικής φυσικής του καθηγητή Lewin του MIT, σειρά video με πειράματα φυσικής από το YouTube, το περιοδικό Science, από το 1880 μέχρι και το 2008, και πλήθος λογισμικών διαφόρων επιπέδων και θεματολογίας. Επίσης, δημιούργησα μια ηλεκτρονική βιβλιοθήκη επιστημών με εκατοντάδες βιβλία σε μορφή PDF και Djvu. Όλο το υλικό αυτό ήταν στη διάθεση των μαθητών της Ομάδας Φυσικής. Μάλιστα, για τα Χριστούγεννα δώρισα στους μαθητές της ομάδας από ένα DVD με μια συλλογή 4GB λογισμικού για τη Φυσική, τα Μαθηματικά, τη Χημεία και τη Βιολογία. Υποχρέωση των μαθητών ήταν να ασχοληθούν με αυτά και μετά να παρουσιάσουν ένα λογισμικό της αρεσκείας τους στους υπόλοιπους συμμαθητές της ομάδας.

Όλοι οι μαθητές της ομάδας έπρεπε να διαβάσουν από ένα βιβλίο με θεματολογία στη φυσική ή τη βιογραφία κάποιου σπουδαίου επιστήμονα. Υποχρέωσή τους ήταν να παρουσιάσουν μια περίληψη του βιβλίου στους υπόλοιπους συμμαθητές της ομάδας.

Κάποιες ώρες της Ομάδας Φυσικής αφιερώθηκαν σε θέματα του διαγωνισμού EUSO2010 και του διαγωνισμού Φυσικής 2010 της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών.

Καμία από τις ώρες της Ομάδας Φυσικής δεν ήταν μια συνήθης ώρα διδασκαλίας αλλά περιλάμβανε όσες περισσότερες συνιστώσες μπορούσαν να συνυπάρξουν (θεωρία – πείραμα – video). Βασικός σκοπός μου ήταν να ανοίξω δρόμους με πολλαπλά ενδιαφέροντα, να χρησιμοποιηθούν όσο το δυνατόν περισσότερα εργαλεία μάθησης και η ώρα της Φυσικής να είναι χρόνος ελευθερίας, χωρίς κρίσεις ή επικρίσεις. Ποτέ δεν πίεσα μαθητή να κάνει κάτι χωρίς να το θέλει, ούτε τον εξαγόρασα με bonus μονάδες σε βαθμολογία κανονικού μαθήματος. Αν και στις ειλικρινείς προθέσεις μου ήταν να επιβραβεύσω το ενδιαφέρον των μαθητών αυτών με μια εκπαιδευτική εκδρομή σε καλά οργανωμένα σχολεία και ινστιτούτα του εξωτερικού, η φετινή απίστευτη φιλολογία και πρακτική για τη γρίπη των χοίρων και μερικά συνεπακόλουθά της με εξουθένωσε τόσο πολύ, που τελικά κατέστη αδύνατο να οργανώσω μια αξιοπρεπή εκδρομή, και μετά από πολλά χρόνια με έκανε να φανώ ανακόλουθος.

Τώρα που ολοκλήρωσα το πείραμα αυτό, πρέπει να μετρήσω τα οφέλη και κυρίως τον λόγο οφέλη προς προσπάθεια. Δεν είναι εύκολο και δεν έχω ολοκληρώσει την αποτίμηση. Είμαι όμως σίγουρος ότι σε κάθε έναν από τους μαθητές της Ομάδας Φυσικής θα υπάρχουν οφέλη και μάλιστα διαφορετικά για τον καθένα. Σε άλλους περισσότερα και σε άλλους λιγότερα. Ήταν μεγάλο λάθος που δεν επιβράβευσα το ενδιαφέρον των μαθητών μου με κάποιο τρόπο που θα τους άρεσε.

Ίσως το ποιο συγκινητικό ήταν το βλέμμα των λίγων μαθητών που τελικά ολοκλήρωσαν την προσπάθεια αυτή: «Θα έχουμε Ομάδα Φυσικής και του χρόνου κύριε! Έτσι δεν είναι;» 

Νομίζω ότι δεν μπορείς να αρνηθείς εύκολα σε μια τέτοια πρόσκληση. Απλά χρειάζεται ακόμη μεγαλύτερη προσπάθεια και καλύτερη οργάνωση από μεριάς μου. Θα δούμε!

Στέλιος Χατζηθεοδωρίδης, PhD

Φυσικός